Ελιόμυλος της Παφίταινας
Ο παραδοσιακός Ελιόμυλος της Παφίταινας βρίσκεται στο κέντρο της κοινότητας Σπηλίων. Χτίστηκε τον περασμένο αιώνα, όπως μαρτυρείται από το πιεστήριό του, που φέρει χαραγμένη τη χρονολογία 1894. Ανήκε στην Κατερίνα Κουτσολοϊζή (Παφίταινα) από τα Σπήλια, σύζυγο του Νικόλα Αλεξάνδρου από την Πάφο. Ο ελιόμυλος διέθετε σπαστήρα, του οποίου η «τραπεζιά» ήταν φτιαγμένη από πέτρα. Οι ελιές συνθλίβονταν από μία τεράστια μυλόπετρα, την οποία γύριζαν είτε οι ίδιοι οι χωριανοί, είτε κάποιο γαϊδούρι.
Οι σπασμένες ελιές έμπαιναν σε ζεμπίλια και πιέζονταν με το πιεστήριο. Το λάδι, που έβγαινε μαζί με το νερό, κατέληγε σε «δάνα» (ανοικτό πιθάρι) μέσω μικρού αυλακιού χαραγμένου στη βάση του πιεστηρίου.Το πιεστήριο είναι φτιαγμένο από δρυ. Ο διαχωρισμός του λαδιού από το νερό, γινόταν με ειδικό πήλινο δοχείο ή και τις παλάμες των χεριών. Το λάδι έμπαινε, στη συνέχεια σε πήλινα «αλοιφτά» δοχεία, τις «τζάρες». Όταν ο διαχωρισμός τέλειωνε, τα απόνερα μεταφέρονταν σε άλλο πιθάρι, στην άλλη γωνιά του ελιόμυλου.
Ο ελιόμυλος λειτουργούσε μέχρι το 1955 περίπου. Σταμάτησε να λειτουργεί, όταν γειτονικές κοινότητες απέκτησαν πιο σύγχρονα ελαιοτριβεία και βελτιώθηκαν οι μεταφορές με την επικράτηση του αυτοκινήτου. Η «τραπεζιά» καταστράφηκε, αλλά, ευτυχώς όχι το δρύινο πιεστήριο, και ο ελιόμυλος μετατράπηκε σε στάβλο. Μετά, εγκαταλείφθηκε εντελώς και άρχισε να γκρεμίζεται με την πάροδο του χρόνου.
Το 1990 ο Σύνδεσμος Αποδήμων και Φίλων Σπηλιών – Κουρδάλων αγόρασε τον Ελιόμυλο και στη συνέχεια κάλεσε το Τμήμα Αρχαιοτήτων το οποίο τον κήρυξε σε αρχαίο μνημείο. Το 1993 – 95 αποκαταστάθηκε με έξοδα του Συνδέσμου Αποδήμων και του Τμήματος Αρχαιοτήτων.
Τοποθεσία
Μνημεία
Ανδριάντας Παναγιώτη Τουμάζου
Ο ανδριάντας του αγωνιστή στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του 1955-1959, Παναγιώτη Τουμάζου βρίσκεται στην περιοχή Σαράντα-Μίλι στον δρόμο Κακοπετριάς-Τροόδους, πλησίον του τόπου θυσίας του και είναι κατασκευασμένος εξ ολοκλήρου από μπρούντζο. Τα αποκα
Βρύση του μάστρε Φίλιππου
Η βρύση του Μάστρε Φίλιππου βρίσκεται κοντά στην πλατεία του χωριού Γαλάτα. Φέρει την επιγραφή: «ΒΡΥΣΗ ΤΟΥ ΜΑΣΤΡΕ ΦΙΛΙΠΠΟΥ» και κατασκευάστηκε το 1986. Είναι κτίσμα του αείμνηστου Φίλιππου Λοΐζου.Ο κύριος Λοΐζου είχε προσφέρει πάρα πολλά τόσο στην γενέ
Βρύση του Πογιατζιή
Η βρύση του Πογιατζιή βρίσκεται πολύ κοντά στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου. Πρόκειται για αψιδωτή βρύση που φέρει σε εντοιχισμένη πλάκα τη χρονολογία 1733, καθώς και το «IC-XC NI-KA». Κατεβαίνοντας μερικά σκαλιά, αντικρίζ
Γεφύρι Αγίου Ηρακλειδίου
Ο Άγιος Ηρακλείδιος είναι ο πρώτος επώνυμος, προερχόμενος εκ της Σολέας, που μυήθηκε στον χριστιανισμό από τους Αποστόλους Βαρνάβα και Παύλο. Στη συνέχεια, συνέβαλε και ο ίδιος στην εξάπλωση του χριστιανισμού στην Κύπρο. Στον τόπο της καταγωγής του, με